Aaah ... Niets gaat boven een wijn waarin de rijkdom van het terroir uitstekend tot uiting komt! Als wijnliefhebber klinkt het woord 'terroir' je ongetwijfeld bekend in de oren. Wijnbouwers die terroirwijnen produceren, gebruiken het graag, maar wat valt er nu precies onder dit vrij abstracte begrip?

Laten we eerst komaf maken met de semantische betekenis: 'terroir' is een Frans woord voor 'grondgebied', maar dat betekent absoluut niet dat de wijn naar aarde smaakt of alleen op rustieke Franse boerderijen wordt geproduceerd. Het begrip omvat verschillende elementen die de ontwikkeling van de wijnstokken en hun druiven beïnvloeden. Denk maar aan de bodem en de ondergrond, de weersomstandigheden, de topografie van de wijngaard en de werkprocessen die de wijnbouwers hanteren.

De bodem

De bodem en de ondergrond bepalen hoe de wijnstokken precies groeien. De door de mens geteelde wijnstok of 'Vitis vinifera' is een oersterke klimplant die wel vijf meter hoog kan worden en twee soorten wortels heeft. De oppervlaktewortels strekken zich horizontaal uit om de neerslag en sporenelementen op te vangen waarmee de plant zich voedt. De verticale wortels gaan daarentegen tot tien meter diep, afhankelijk van het bodemtype. Dankzij het grondwater dat deze wortels opnemen, overleeft de plant droge periodes. Als de bodem arm en te droog is, moeten de wortels van de wijnstok diep graven om water en voedingsstoffen te vinden. Dat heeft een merkbare invloed op de smaak van de druiven.

Het klimaat

Ook het klimaat is een belangrijk aspect van het terroir en heeft een vrij logisch effect op de druiven. De hoeveelheid neerslag bepaalt hoe diep de wortels van de wijnstokken gaan en hoeveel sap de druiven bevatten. De temperatuur en de hoeveelheid zonlicht doen de druiven sneller of trager rijpen. De wind zorgt ervoor dat het fruit op de wijngaard voldoende frisse lucht krijgt enzovoort. Kort gezegd: de ontwikkeling van de plant is sterk afhankelijk van het klimaat.

Maar opgelet: laat je niet misleiden als iemand het heeft over het beroemde klimaat van de wijngaarden in de Bourgognestreek, dat sinds 2015 als werelderfgoed geldt. Om het met de woorden van Bernard Pivot te zeggen: “Als we het in de Bourgogne over het 'climat' of klimaat hebben, kijken we niet naar de lucht, maar naar de grond.” In de Bourgogne verwijst de term 'climat' dan ook niet naar de weersomstandigheden, maar naar de bodem waarop wijn wordt verbouwd.

De topografie

De topografie is de hoogte waarop de percelen liggen en de windrichting waarnaar ze georienteerd zijn. Deze ligging is namelijk ook belangrijk: een wijngaard aan de voet van een oostgerichte helling krijgt minder zonlicht en meer water dan een hooggelegen, zuidgerichte wijngaard.

De wijnbouwers

Tot slot maakt ook de menselijke invloed deel uit van het terroir. De wijnbouwers kiezen de druivenrassen, bewerken de wijnstokken op een bepaalde manier, bepalen wanneer het tijd is om de druiven te oogsten, onderhouden de bodem en geven zelfs het landschap vorm. De domeinen in de Portugese wijnstreek Douro, die ten noorden van de Rhônevallei en die in het Zwitserse Wallis zien er bijvoorbeeld erg verschillend uit.

Maar wat is een terroirwijn dan eigenlijk? Elke wijn heeft een geschiedenis en geografie, maar bij terroirwijnen zijn de voorgeschiedenis en herkomst uniek. In tegenstelling tot internationale, uniforme standaardwijnen proef je aan een terroirwijn duidelijk waar hij vandaan komt. De grote bourgognes zijn hier een uitstekend voorbeeld van, maar er zijn overal ter wereld wel wijnen te vinden waarin het terroir goed tot uiting komt. Als de wijnbouwers dit in het achterhoofd houden bij de productie van hun wijn, tenminste.